DANH XƯNG LÀNG CHỢ PHỦ CÓ TỪ BAO GIỜ?

DANH XƯNG LÀNG CHỢ PHỦ CÓ TỪ BAO GIỜ?

16 – 8 – 2018* Nhân kỷ niệm 990 năm danh xưng Thanh Hóa (1029 – 2019)

DANH XƯNG LÀNG CHỢ PHỦ CÓ TỪ BAO GIỜ?

DUY TINH là tên chữ dùng trong các văn bản giấy tờ. Dân trong làng và các vùng phụ cận thường gọi là làng CHỢ PHỦ. Gọi vậy, vì chợ ở cạnh PHỦ – đơn vị hành chính thời Phong kiến. Cũng như huyện Hoằng Hóa gọi chợ BÚT SƠN là chợ Huyện, vì huyện lỵ ở ngay cạnh chợ.
Vậy, danh xưng LÀNG CHỢ PHỦ có từ bao giờ?


Văn bia “Trùng tu Phượng Hoàng thị kiều bi”, ghi công đức bà hoàng hậu Nguyễn Thị Minh Thụy đã trùng tu chợ và làm cầu vào năm 1615 như sau:
“Xét về cầu Phượng Hoàng và chợ của Phủ ta, ở vào giữa hai huyện Vĩnh Phúc và Thuần Hựu; nền đất cao ráo, bằng phẳng là nơi khách bốn phương qua lại, nơi của cải hàng hóa buôn bán trao đổi; thật đúng là nơi đến đã lớn, nơi về lại to; là nơi đại đô hội của đất Thang Mộc vậy!
Gần đây, do hội trời vận đất đổi thay, phong cảnh càng sai dời khác trước; người đời không thể không ngậm ngùi cảm động như chim én bay trước ruộng lúa mạch, như quỷ thiêng trước chùm hoa quỳ.
Kính nghĩ rằng:
Đức vua Thế Tông Nghị Hoàng đế có bà mẹ già Hoàng Hoàng Thái Hậu, là ngôi mẹ của dân nước; lấy lòng Phật làm lòng mình; nẩy lên lòng mở lượng to lớn giúp dân, vun trồng phúc lớn cho mai sau; rồi các quan lớn trong Triều cùng các vị thiện nam tín nữ hăng hái nhận đóng góp phí tổn. Tiền lương bạc túi, thanh thản đóng góp cho việc lợi ích chung; rồi hô một tiếng, gỗ súc đá tảng ngói gạch chở về kìn kìn, bốn phương dồn lại.
Đến năm Hoằng Định thứ 15, sớm ngày 12 tháng 7 bắt đầu đón thợ mộc, thợ nề; lấy cái tài hoa lỗi lạc của Ly Lâu để làm chuẩn mực, lấy tài khéo léo tay nghề của công Thâu Ban làm thước, rồi dựng lên nhấc lên chỉ chưa đầy một tuần mà Rồng đã thôi mưa, cầu vồng mống cụt đã ngang nhiên bắc lên trên dòng nước sóng bạc rồi vậy.” (Trích Văn bia)
Khi trùng tu xong, bà hoàng hậu đặt tên là chợ TAM BẢO, và cầu PHƯỢNG HOÀNG:
“Minh rằng: Làng Vua đất phúc – PHƯỢNG HOÀNG tên cầu – Quy mô hoành tráng – Dáng vẻ to cao – Mây bay cột vẽ – Mưa tạnh sáng trong – Phúc lành rường cột – Bàn ngọc vững bền – Thuận theo lệ luật – Chợ họp giữa ngày – Hàng hóa trao đổi – Có, không chuyển luân – Dựng nên TAM BẢO – Rộng khắp công lao – Nhân dân đội ơn – Vĩnh viễn lâu dài – Lớn lao ơn Phật.” (Trích Văn bia)
Tham khảo Văn bia “Trùng tu Phượng Hoàng thị kiều bi”
Bấy giờ PHỦ HÀ TRUNG gồm 4 huyện: Vĩnh phúc (Hoằng Hóa) Thuần Hựu (Hậu Lộc) Hà Trung và Nga Sơn. Lỵ sở PHỦ ở phía Bắc chợ, bên phải con đường từ ngã tư phố chợ sang làng Đại An.
Bằng cứ liệu trên văn bia, có thể lấy năm 1615 là năm ra đời danh xưng “LÀNG CHỢ PHỦ”
                                                              

                                                          Nguyễn Quý Phong

Xem thêm

Nội dung mặt trước bia Trùng tu Phượng Hoàng thị kiều bi

Nội dung mặt trước bia Trùng tu Phượng Hoàng thị kiều bi

* Nguyên văn chữ Hán : 重修鳳凰市橋碑 重修鳳凰橋施本府市牛市為三寶碑銘 常謂水上爲梁所以度行人之來往日中爲市所以通天下之貨財惟此鳳凰橋本府市介在永福淳祐之間土高爽塏地廣坦平行客之所往来貨財之所貿易真湯沐邑中大去大来大都會處也迩因星霜屡阕風景頓殊時人不能無燕麥鬼葵之感。 恭惟 世宗毅皇帝老皇皇太后以天下母爲佛中聖心福地目慈天發無量之心種將来之福當時達官及諸善信人咸願爲之助費閨錢腰帯怡然壹舍荆木昆瓦駢然四来廼於。 弘定拾五年柒月拾弍日旦伐蠲恊穀徠起鳩工離娄之明以督其绳公輸之巧以削其墨經之营之不浹旬而未雨之龍止齎之虹已橫跨於波上矣水由地中行人從橋上達原本府市玆施三寳致天下之人聚天下之貨商賈之居行共便貨財之貿易皆通举欣欣然誾誾然於帝日帝天之下咸熙熙焉皡皡焉於王途王路之中會其有極歸于有極普荷吾。 帝王萬萬年建極錫福之功大矣是則斯橋之作斯市之施其及人之功之德顧可量耶以此河沙慶善于祿百福于其身于其子孫穆穆皇皇绵绵延延祚胤处处基圖鞏固其億萬年無彊之休乎。 銘曰: 帝鄉福地,鳳凰橋名,規摸雄麗,制度恢宏,雲飛畫棟,雨捲惟亮,棟扶圖祚,磐奠瑤京,義取噬嗑,市会日中

By Quý Phong